5 chất kim loại nặng trong ao nuôi tôm và giải pháp xử lý hiệu quả

1. Kim loại nặng trong ao nuôi tôm là gì?

Kim loại nặng có trong ao nuôi tôm là kim loại có trọng lượng riêng trong khoảng 3,5 – 7 g/cm3, có số nguyên tử cao và thường được chia thành 3 nhóm chính:

Kim loại quý: Vàng (Au); Palladium (Pd); Bạc (Ag); Bạch kim (Pt);…

Kim loại độc: Crom (Cr); Thủy ngân (Hg); Kẽm ((Zn); Đồng (Cu), Asen (As); Niken (Ni); …

Kim loại phóng xạ: Americi (Am); Radium (Ra); Thori (Th);…

2. Nguyên nhân gây ô nhiễm kim loại nặng trong ao nuôi tôm

Những năm gần đây, khi nền kinh tế thị trường phát triển, thời tiết ngày càng thất thường, khí thải, nước thải ô nhiễm đã ảnh hưởng lớn đến nguồn nước ao nuôi tôm, sản sinh ra nhiều kim loại nặng như thủy ngân. bạc, chì, asen,…

Ngoài ra, các nguồn thải vào hồ như thuốc trừ sâu, phân bón, hóa chất kháng sinh… cũng là nguyên nhân làm tăng kim loại nặng trong ao nuôi tôm. Ở Việt Nam, hệ thống đường ống dẫn nước ngầm đã cũ, có thể bị ăn mòn khiến kim loại nặng hòa trộn vào môi trường nước ao nuôi.

Ở lớp bùn đáy ao, trong quá trình phân hủy thực vật và sinh vật chết, chất hữu cơ dư thừa sẽ lắng đọng tạo thành mùn khiến độ pH trong nước bị ảnh hưởng. Kim loại nặng có khả năng hình thành phức chất với chất thải hữu cơ có trong mùn, từ đó ảnh hưởng rất lớn đến môi trường nước.

Các nguồn chất thải vào hồ như thuốc trừ sâu, phân bón, kháng sinh, thức ăn thừa… cũng là nguyên nhân làm tăng kim loại nặng trong ao nuôi tôm.

3. Ảnh hưởng của kim loại nặng đến quá trình nuôi tôm

Khi nuôi tôm công nghiệp với diện tích ao nuôi lớn, người nuôi cần cung cấp cho tôm lượng kim loại cần thiết để tôm có thể duy trì tốc độ tăng trưởng. Nhưng nếu hàm lượng kim loại nặng vượt quá mức quy định sẽ tích lũy sinh học và gây độc cho tế bào. Chúng biến đổi và hình thành các enzyme phân hủy protein, tạo ra các protein bất thường gây độc cho cá, tôm. Đây là những triệu chứng cụ thể khi tôm bị nhiễm kim loại nặng:

Nồng độ kim loại nặng trong nước cao khiến phản ứng chuyển đổi từ naulius thành zoea gặp khó khăn, từ đó khiến râu tôm bị gãy. Khi cơ thể tôm tích tụ nhiều kim loại nặng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng thịt tôm. Người dùng ăn phải sẽ mắc các bệnh hiểm nghèo ảnh hưởng đến nội tạng và tính mạng.

4. 5 kim loại nặng trong ao nuôi tôm

Kim loại nặng trong ao nuôi tôm có tính bền vững cao và tồn tại lâu dài trong nước. Dưới đây là 5 kim loại nặng được tìm thấy trong ao nuôi tôm:

4.1. Cadimi (Cd)

Cadmium có ký hiệu hóa học là Cd, được phát hiện vào năm 1817. Tôm hấp thụ nó vào cơ thể qua vỏ, mang, tuyến tụy và gan. Ở nồng độ hợp lý, chúng không ảnh hưởng đến quá trình phát triển và lột xác của tôm. Các chuyên gia khuyến cáo hàm lượng Cd trong nước muối và nước lợ phải nhỏ hơn 9,3 mg/l.

Cadimi (Cd)

4.2. Chì (Pb)

Chì là kim loại nặng khiến người nuôi tôm lo ngại nhất. Hàm lượng chì cao khiến tôm bị căng thẳng, bỏ ăn, vây đen và không thở được. Chì xuất hiện do hoạt động sản xuất pin, khai thác quặng hoặc khí thải từ các phương tiện giao thông. Hàm lượng Pb trong ao được khuyến nghị dưới 11,35 g/cm3

4.3 Kẽm (Fe) và Mangan (Mn)

Hàm lượng kẽm trong tự nhiên không lớn, tuy nhiên, nếu nguồn nước cấp trộn với quá nhiều nước thải công nghiệp sẽ khiến tôm chết hàng loạt. Chúng ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của tảo trong ao nuôi, gây đột biến và gây tử vong ở tôm chỉ trong thời gian tiếp xúc ngắn. Nếu không xử lý kịp thời, tôm chết 100%.

4.4 Đồng (Cu)

Đồng là chất độc ảnh hưởng rất lớn tới môi trường sống của sinh vật trong ao nuôi tôm. Với hàm lượng đồng 0,1 mg/l, lượng tảo, tôm và ký sinh trùng trong ao sẽ nhanh chóng tăng độc tính. Ở mức 0,002 mg/l đồng sẽ làm chết 50% cá thí nghiệm, khiến tôm chân trắng có màu đỏ hơn tôm trong nước sạch.

4,5 Thủy ngân (Hg)

Thủy ngân rất độc đối với sinh vật sống. Chúng có thể bị nhiễm thuốc diệt nấm, thuốc trừ sâu, nước thải công nghiệp… Đặc biệt, chúng rất bền vững, không bị loại bỏ trong quá trình chế biến và tồn tại tới 100 năm trong lớp bùn đáy ao. Thủy ngân với nồng độ 160 mg/l sẽ khiến tôm giảm hô hấp và ngừng bơi sau 10 giờ. Ngoài ra, chúng còn phá vỡ đặc tính huyết học của tôm, làm thay đổi và ức chế tôm khi lột vỏ, làm thay đổi quá trình trao đổi chất. Với hàm lượng thủy ngân 0,008 mg/l, gây hoại tử các mô tế bào trong cơ thể sau 96 giờ tiếp xúc.

Tôm nhiễm bệnh vây đen do kim loại nặng

5. Giải pháp xử lý kim loại nặng trong ao nuôi tôm

Kim loại nặng tồn tại trong ao nuôi đang là vấn đề được nhiều người dân quan tâm khi nuôi tôm. Việc xử lý triệt để lượng kim loại trong ao nuôi là việc cần phải được theo dõi và thực hiện kịp thời. Dưới đây là giải pháp xử lý kim loại nặng hiệu quả:

5.1 Xác định hàm lượng kim loại nặng trong nước

Trước khi tìm giải pháp xử lý kim loại nặng trong ao nuôi, việc xác định hàm lượng kim loại trong ao nuôi là cần thiết. Người dân có thể mang mẫu nước đến phòng thí nghiệm để xét nghiệm hoặc xem màu nước ao nuôi. Nếu ao sản xuất của bạn cần được kiểm tra thường xuyên, hãy mua một bộ dụng cụ đo lường để dễ sử dụng.

5.2 Giải pháp xử lý

Để xử lý nước ao nuôi tôm bị nhiễm kim loại nặng, người dân cần chú ý ngay từ khi bắt đầu thả tôm và cung cấp nước cho ao nuôi. Trước khi cấp nước vào ao nuôi, nguồn nước phải được làm sạch kỹ lưỡng và lắp đặt hệ thống cấp nước đầu vào, đầu ra phù hợp. Đặc biệt là các ao hồ gần khu công nghiệp hoặc khu dân cư sử dụng nước giếng khoan.

Theo dõi nước ao nuôi thường xuyên nếu gần khu công nghiệp

Trước khi thả tôm giống, người nuôi nên bón vôi với tỷ lệ khoảng 200 – 400 kg/ha để vôi hút hết chất sắt có trong nước. Nếu tôm được kiểm tra hàm lượng kim loại cao thì nên sử dụng EDTA để hấp thụ toàn bộ kim loại nặng trong nước, hạ độ phèn và làm mềm nước. Chất này còn tạo thành phức chất với kim loại nặng và đưa chúng về giá trị ổn định.

Ngoài ra, người dân nên bổ sung thêm các loại thực phẩm giàu axit lipoic như cám thực vật, men, rau, đậu… vào tôm để giảm thiểu tích tụ kim loại nặng trong mang tôm. Trong thời gian nuôi, bổ sung thêm chế phẩm sinh học để cải thiện lượng mùn tồn dư trong ao.

Trên đây là 5 kim loại nặng trong ao nuôi tôm và giải pháp xử lý. Nếu bạn muốn biết thêm về nuôi tôm hiệu quả, vui lòng truy cập website Đông Á để biết thêm thông tin.