Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, những câu chuyện về cổ tích Việt Nam của Nguyễn Đổng Chi không chỉ là nguồn giải trí mà còn là di sản văn hóa vô giá, chứa đựng những bài học sâu sắc về đạo đức và nhân văn. Bài viết này, thuộc chuyên mục “Truyện hay“, sẽ đi sâu vào phân tích các giá trị nội dung, đặc điểm nghệ thuật nổi bật trong các tác phẩm của ông. Đồng thời, chúng ta sẽ khám phá ảnh hưởng của Nguyễn Đổng Chi đối với việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian; đánh giá ý nghĩa lịch sử và giá trị đương đại của những câu chuyện cổ tích này trong bối cảnh xã hội ngày nay.
Nguyễn Đổng Chi và những đóng góp cho văn học cổ tích Việt Nam
Nguyễn Đổng Chi là một nhà văn, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian nổi tiếng, người có những đóng góp to lớn và sâu sắc cho việc bảo tồn, nghiên cứu và phổ biến văn học cổ tích Việt Nam. Ông không chỉ là người sưu tầm, ghi chép lại những câu chuyện cổ quý giá mà còn là người thổi hồn, tái hiện lại chúng một cách sinh động, hấp dẫn, đưa cổ tích Việt Nam đến gần hơn với công chúng.
Đóng góp của Nguyễn Đổng Chi trong lĩnh vực văn học cổ tích thể hiện qua nhiều khía cạnh quan trọng. Trước hết, ông dành cả cuộc đời mình để điền dã, sưu tầm và biên soạn hàng trăm truyện cổ tích từ khắp mọi miền đất nước. Nhờ đó, nhiều câu chuyện cổ có nguy cơ thất truyền đã được lưu giữ và bảo tồn. Tiêu biểu trong số đó là công trình đồ sộ “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” (1957-1983), một bộ sưu tập công phu và đầy đủ nhất về truyện cổ tích Việt Nam cho đến thời điểm đó.
Bên cạnh việc sưu tầm, Nguyễn Đổng Chi còn là một nhà nghiên cứu uy tín, có những phân tích sâu sắc về giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện cổ tích. Ông đã chỉ ra những ý nghĩa nhân văn, lịch sử, văn hóa ẩn chứa trong từng câu chuyện, giúp độc giả hiểu rõ hơn về tâm hồn, ước mơ và khát vọng của người Việt xưa. Nguyễn Đổng Chi cũng có công lớn trong việc hệ thống hóa, phân loại truyện cổ tích Việt Nam theo các chủ đề, thể loại, giúp cho việc nghiên cứu, giảng dạy và phổ biến trở nên dễ dàng hơn. Ông đã góp phần khẳng định vị trí và vai trò quan trọng của văn học cổ tích trong nền văn hóa dân tộc.
Tuyển tập truyện cổ tích Việt Nam chọn lọc của Nguyễn Đổng Chi [2025]
Tuyển tập truyện cổ tích Việt Nam do Nguyễn Đổng Chi biên soạn là một kho tàng văn học dân gian quý giá, đóng góp to lớn vào việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Các tuyển tập này không chỉ đơn thuần là những câu chuyện giải trí mà còn là những bài học nhân sinh sâu sắc, phản ánh ước mơ, khát vọng của người Việt xưa. Hơn nữa, tuyển tập này còn là nguồn tư liệu vô giá cho các nhà nghiên cứu văn hóa, nhà giáo dục và những ai yêu mến văn học dân gian.
Các ấn phẩm truyện cổ tích Việt Nam do Nguyễn Đổng Chi tuyển chọn thường bao gồm những câu chuyện tiêu biểu, quen thuộc với nhiều thế hệ người Việt như Tấm Cám, Thạch Sanh, Sọ Dừa, Cây tre trăm đốt… Mỗi câu chuyện đều được ông lựa chọn kỹ lưỡng, đảm bảo tính đại diện cho các thể loại cổ tích khác nhau, từ cổ tích thần kỳ, cổ tích loài vật đến cổ tích sinh hoạt. Bên cạnh đó, ông cũng chú trọng đến việc lựa chọn những dị bản hay, độc đáo, góp phần làm phong phú thêm kho tàng cổ tích Việt Nam.
Điểm đặc biệt trong các tuyển tập của Nguyễn Đổng Chi là sự kết hợp hài hòa giữa việc bảo tồn nguyên bản và chỉnh lý, biên soạn lại cho phù hợp với độc giả hiện đại. Ông không chỉ giữ gìn những yếu tố cốt lõi của câu chuyện mà còn khéo léo gia tăng tính hấp dẫn, sinh động bằng cách trau chuốt ngôn ngữ, thêm thắt những chi tiết thú vị, hoặc làm rõ hơn ý nghĩa nhân văn của câu chuyện. Chính vì vậy, các tuyển tập truyện cổ tích của ông không chỉ được trẻ em yêu thích mà còn được đông đảo người lớn đón nhận. Dự kiến trong năm 2025, các tuyển tập này sẽ tiếp tục được tái bản và giới thiệu rộng rãi đến công chúng, khẳng định giá trị bền vững của văn học dân gian trong đời sống hiện đại.
Đặc điểm nổi bật trong cách Nguyễn Đổng Chi kể truyện cổ tích Việt Nam
Nguyễn Đổng Chi không chỉ là nhà sưu tầm mà còn là người kể chuyện tài ba, mang đến cho độc giả những câu chuyện cổ tích Việt Nam vừa quen thuộc, vừa mang đậm dấu ấn cá nhân. Cách ông kể chuyện nổi bật ở sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố dân gian truyền thống và phong cách diễn đạt hiện đại, tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho các thế hệ độc giả.
Một trong những đặc điểm nổi bật trong cách kể chuyện của Nguyễn Đổng Chi là sự trung thành với cốt truyện gốc, đồng thời khéo léo gia tăng tính sinh động và hấp dẫn cho từng nhân vật, tình tiết. Thay vì chỉ đơn thuần ghi chép lại các dị bản, ông thổi hồn vào những câu chuyện bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm, giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được thế giới cổ tích đầy màu sắc. Ví dụ, trong truyện Tấm Cám, thay vì chỉ mô tả Tấm hiền lành, Cám độc ác, Nguyễn Đổng Chi đã đi sâu vào diễn biến tâm lý của từng nhân vật, lý giải những hành động của họ một cách logic và thuyết phục, giúp người đọc hiểu rõ hơn về những mâu thuẫn xã hội được phản ánh trong truyện.
Bên cạnh đó, Nguyễn Đổng Chi còn chú trọng đến việc sử dụng ngôn ngữ dân gian, ca dao, tục ngữ một cách linh hoạt và sáng tạo, tạo nên âm hưởng đặc trưng cho các câu chuyện cổ tích. Ông không ngại sử dụng những từ ngữ mộc mạc, gần gũi với đời sống hàng ngày, giúp người đọc dễ dàng đồng cảm và hòa mình vào thế giới cổ tích. Chính điều này đã góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian trong các tác phẩm của ông.
Cuối cùng, cách kể chuyện của Nguyễn Đổng Chi còn mang đậm tính giáo dục, hướng đến việc bồi dưỡng tâm hồn và nhân cách cho độc giả. Ông khéo léo lồng ghép những bài học đạo đức sâu sắc vào từng câu chuyện, giúp người đọc nhận thức được những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống như lòng nhân ái, sự trung thực, tinh thần đấu tranh chống lại cái ác. Chính vì vậy, những truyện cổ tích do ông sưu tầm, biên soạn không chỉ là những tác phẩm giải trí mà còn là những bài học quý giá về cuộc sống, về con người.
Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật trong các truyện cổ tích do Nguyễn Đổng Chi sưu tầm, biên soạn
Truyện cổ tích Việt Nam được Nguyễn Đổng Chi sưu tầm và biên soạn không chỉ là những câu chuyện giải trí đơn thuần, mà còn chứa đựng giá trị nội dung sâu sắc và nghệ thuật kể chuyện độc đáo, góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian. Những giá trị này được thể hiện rõ nét qua từng trang viết, qua từng nhân vật và tình tiết truyện, phản ánh một cách chân thực đời sống, tâm tư, tình cảm của người Việt xưa.
Các tác phẩm do Nguyễn Đổng Chi tuyển chọn mang đậm giá trị nhân văn sâu sắc. Ông tập trung vào những câu chuyện đề cao lòng nhân ái, sự thủy chung, tinh thần đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu để bảo vệ công lý và lẽ phải. Tấm Cám, Thạch Sanh, hay Cây tre trăm đốt là những ví dụ điển hình cho thấy quan điểm thiện thắng ác, ở hiền gặp lành luôn được đề cao trong cổ tích Việt Nam. Các nhân vật thường trải qua nhiều khó khăn, thử thách nhưng cuối cùng đều được đền đáp xứng đáng, gửi gắm niềm tin vào cuộc sống và khát vọng về một xã hội tốt đẹp hơn.
Bên cạnh đó, truyện cổ tích do Nguyễn Đổng Chi biên soạn còn phản ánh giá trị lịch sử, văn hóa một cách sinh động. Thông qua các chi tiết về phong tục tập quán, trang phục, kiến trúc, đời sống sinh hoạt, người đọc có thể hình dung được phần nào bối cảnh xã hội Việt Nam thời xưa. Chẳng hạn, truyện Sự tích trầu cau thể hiện tục ăn trầu của người Việt, hay truyện Bánh chưng bánh giầy gắn liền với phong tục cúng tế tổ tiên trong ngày Tết Nguyên Đán. Điều này giúp truyện cổ tích trở thành một nguồn tài liệu quý giá để tìm hiểu về lịch sử và văn hóa dân tộc.
Không chỉ vậy, Nguyễn Đổng Chi còn góp phần làm nổi bật nghệ thuật kể chuyện dân gian đặc sắc trong truyện cổ tích. Cách kể chuyện của ông thường giản dị, gần gũi, dễ hiểu, nhưng vẫn đầy sức hấp dẫn. Ông sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, phóng đại để tạo nên những hình ảnh sinh động, giàu cảm xúc. Bên cạnh đó, yếu tố bất ngờ, kịch tính cũng được khai thác triệt để, lôi cuốn người đọc vào thế giới cổ tích đầy màu sắc.
So sánh truyện cổ tích Nguyễn Đổng Chi với các bản kể khác: Tìm hiểu sự khác biệt
Truyện cổ tích Việt Nam qua các bản kể, đặc biệt là so với bản sưu tầm, biên soạn của Nguyễn Đổng Chi, mang đến những trải nghiệm đọc khác biệt, thể hiện dấu ấn cá nhân của người kể chuyện và sự biến đổi theo thời gian. Việc so sánh các dị bản này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về quá trình lưu truyền, biến đổi của truyện cổ tích, cũng như giá trị độc đáo trong cách Nguyễn Đổng Chi tiếp cận và diễn giải.
Một trong những điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất là sự đa dạng về chi tiết và tình tiết. Cùng một cốt truyện Tấm Cám, phiên bản Nguyễn Đổng Chi có thể tập trung vào sự hiền lành, chịu thương chịu khó của Tấm, nhấn mạnh yếu tố đấu tranh giai cấp thông qua sự đối lập giữa Tấm và mẹ con Cám. Trong khi đó, các dị bản khác có thể khai thác sâu hơn yếu tố kỳ ảo, các phép thuật mà Tấm sử dụng để trả thù. Sự khác biệt này phản ánh quan điểm, tư tưởng của người kể chuyện, cũng như bối cảnh văn hóa, xã hội mà câu chuyện được lưu truyền. Ví dụ, trong Sự tích trầu cau, có bản kể nhấn mạnh tình anh em gắn bó, trong khi bản khác lại tập trung vào tình yêu đôi lứa, hoặc thậm chí đề cập đến yếu tố ghen tuông trong gia đình.
Về ngôn ngữ và giọng văn, các bản kể cũng có sự khác biệt rõ rệt. Nguyễn Đổng Chi thường sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày, đồng thời giữ gìn những yếu tố địa phương trong cách diễn đạt. Điều này giúp truyện cổ tích của ông trở nên dễ hiểu, dễ cảm nhận đối với độc giả hiện đại. Ngược lại, một số bản kể khác có thể sử dụng ngôn ngữ cổ kính, trang trọng hơn, hoặc mang đậm dấu ấn của văn học bác học.
Cuối cùng, cách diễn giải ý nghĩa và thông điệp của truyện cổ tích cũng có thể khác nhau giữa các bản kể. Trong khi Nguyễn Đổng Chi thường chú trọng đến việc làm nổi bật các giá trị nhân văn, đạo đức, như lòng nhân ái, sự trung thực, tinh thần đấu tranh chống lại cái ác, các bản kể khác có thể tập trung vào những khía cạnh khác, như bài học về sự khôn ngoan, mưu mẹo trong cuộc sống, hoặc những yếu tố tâm linh, tín ngưỡng. Việc so sánh các dị bản truyện cổ tích giúp chúng ta có cái nhìn đa chiều, sâu sắc hơn về văn hóa dân gian Việt Nam, đồng thời trân trọng những đóng góp của Nguyễn Đổng Chi trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của loại hình văn học này.
Ảnh hưởng của Nguyễn Đổng Chi đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị truyện cổ tích Việt Nam
Nguyễn Đổng Chi có ảnh hưởng sâu sắc đến việc bảo tồn và phát huy giá trị truyện cổ tích Việt Nam. Ông không chỉ là một nhà nghiên cứu văn hóa dân gian uy tín mà còn là một người có công lớn trong việc sưu tầm, biên soạn và giới thiệu kho tàng cổ tích Việt Nam đến với công chúng, góp phần quan trọng vào việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp.
Sự ảnh hưởng của Nguyễn Đổng Chi thể hiện rõ nét qua những đóng góp cụ thể sau:
- Thứ nhất, Nguyễn Đổng Chi đã tiến hành sưu tầm một cách có hệ thống, công phu các truyện cổ tích từ nhiều vùng miền khác nhau trên cả nước, từ đó làm phong phú thêm nguồn tư liệu về văn hóa dân gian Việt Nam. Ông dành nhiều thời gian điền dã, gặp gỡ những người kể chuyện dân gian để ghi chép, thu thập những dị bản khác nhau của cùng một câu chuyện, góp phần bảo tồn những giá trị văn hóa phi vật thể quý giá.
- Thứ hai, qua việc biên soạn và xuất bản các tuyển tập truyện cổ tích, Nguyễn Đổng Chi đã tạo điều kiện cho đông đảo độc giả tiếp cận với kho tàng văn học dân gian. Các tuyển tập của ông, đặc biệt là “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam”, trở thành nguồn tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà nghiên cứu, giáo viên, học sinh và những người yêu thích văn hóa dân gian.
- Thứ ba, cách kể chuyện hấp dẫn, lôi cuốn của Nguyễn Đổng Chi đã khơi gợi niềm yêu thích cổ tích Việt Nam trong lòng độc giả. Ông không chỉ đơn thuần ghi lại những câu chuyện mà còn thổi hồn vào đó, làm cho các nhân vật trở nên sống động và gần gũi hơn. Cách kể chuyện của ông vừa giữ được bản sắc dân gian vừa mang tính hiện đại, phù hợp với thị hiếu của độc giả đương thời.
- Thứ tư, Nguyễn Đổng Chi đã góp phần quan trọng vào việc giáo dục thế hệ trẻ về những giá trị đạo đức, nhân văn thông qua những câu chuyện cổ tích. Các truyện cổ tích do ông sưu tầm, biên soạn thường đề cao những phẩm chất tốt đẹp như lòng nhân ái, sự dũng cảm, tinh thần lạc quan, hướng thiện, giúp hình thành nhân cách và bồi dưỡng tâm hồn cho các em nhỏ.
Nhờ những đóng góp to lớn của Nguyễn Đổng Chi, truyện cổ tích Việt Nam không chỉ được bảo tồn mà còn được phát huy rộng rãi, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người Việt. Tác phẩm của ông tiếp tục được tái bản, nghiên cứu và giảng dạy trong các trường học, khẳng định giá trị lâu bền và sức sống mãnh liệt của văn hóa dân gian Việt Nam.
“Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” của Nguyễn Đổng Chi: Nguồn tài liệu quý cho nghiên cứu và giáo dục
“Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” do nhà nghiên cứu Nguyễn Đổng Chi dày công sưu tầm, biên soạn, không chỉ là một tuyển tập truyện đơn thuần mà còn là một nguồn tài liệu quý giá cho công tác nghiên cứu văn hóa dân gian và giáo dục tại Việt Nam. Tập hợp những câu chuyện được lưu truyền từ đời này sang đời khác, tuyển tập truyện cổ tích Việt Nam của ông đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời cung cấp một cái nhìn sâu sắc về lịch sử, xã hội và con người Việt Nam.
Nguyễn Đổng Chi đã dành cả cuộc đời mình để nghiên cứu và sưu tầm truyện cổ tích Việt Nam, góp phần xây dựng nên một kho tàng văn học dân gian đồ sộ. Các tác phẩm của ông không chỉ dừng lại ở việc ghi chép lại những câu chuyện cổ mà còn đi sâu vào phân tích, lý giải ý nghĩa và giá trị của chúng. Điều này giúp cho độc giả, đặc biệt là các nhà nghiên cứu và giáo viên, có được một nguồn tài liệu tham khảo phong phú và chính xác để hiểu rõ hơn về văn hóa Việt Nam.
Trong lĩnh vực giáo dục, “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” là một công cụ hữu ích để giúp học sinh tiếp cận với văn học dân gian một cách dễ dàng và thú vị. Những câu chuyện cổ tích không chỉ mang tính giải trí mà còn chứa đựng những bài học đạo đức sâu sắc, giúp bồi dưỡng tâm hồn và nhân cách cho thế hệ trẻ. Việc sử dụng các tác phẩm của Nguyễn Đổng Chi trong giảng dạy giúp học sinh hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa và con người Việt Nam, từ đó khơi dậy lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc. Các trường học và thư viện trên cả nước, dự kiến đến năm 2025, sẽ tiếp tục ưu tiên bổ sung các ấn bản mới và tái bản các tác phẩm của Nguyễn Đổng Chi để phục vụ nhu cầu nghiên cứu và giảng dạy.
Tìm đọc truyện cổ tích Việt Nam do Nguyễn Đổng Chi biên soạn ở đâu? [Cập nhật 2025]
Việc tìm đọc truyện cổ tích Việt Nam qua các tuyển tập do nhà nghiên cứu Nguyễn Đổng Chi biên soạn là một hành trình khám phá văn hóa dân gian vô cùng giá trị. Vậy, năm 2025, chúng ta có thể tiếp cận những tác phẩm này ở đâu? Dưới đây là một số gợi ý và nguồn tham khảo hữu ích, được cập nhật mới nhất.
Các tuyển tập truyện cổ tích của Nguyễn Đổng Chi, đặc biệt là “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam”, hiện vẫn là nguồn tài liệu quý giá và được tìm đọc rộng rãi. Bạn có thể tìm thấy chúng ở nhiều địa điểm khác nhau:
Nhà sách: Các nhà sách lớn trên toàn quốc như Phương Nam, Fahasa, Cá Chép… thường xuyên có các ấn bản mới hoặc tái bản các tác phẩm của Nguyễn Đổng Chi. Hãy tìm ở khu vực sách văn học Việt Nam hoặc văn hóa dân gian. Bạn có thể đến trực tiếp hoặc tra cứu trên website của các nhà sách này.
Thư viện: Thư viện quốc gia, thư viện các tỉnh thành, và thư viện trường học là những địa điểm lý tưởng để tìm đọc các tác phẩm này. Thư viện thường có nhiều phiên bản khác nhau, bao gồm cả sách in và sách điện tử.
Các trang web bán sách trực tuyến: Các trang thương mại điện tử như Tiki, Shopee, Lazada… cũng là nơi bạn có thể dễ dàng tìm mua truyện cổ tích Việt Nam do Nguyễn Đổng Chi biên soạn. Hãy tìm kiếm với các từ khóa như “Nguyễn Đổng Chi truyện cổ tích”, “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” để tìm được đúng ấn phẩm mong muốn. Lưu ý kiểm tra kỹ thông tin xuất bản và nhà phát hành để đảm bảo mua được bản in chất lượng.
Các dự án số hóa văn học: Một số dự án số hóa văn học Việt Nam có thể cung cấp phiên bản điện tử của các truyện cổ tích này. Tuy nhiên, cần kiểm tra tính hợp pháp và nguồn gốc của các bản điện tử này để tôn trọng bản quyền tác giả.
Việc bảo tồn và phát huy giá trị truyện cổ tích Việt Nam nói chung, và các tác phẩm của Nguyễn Đổng Chi nói riêng, là vô cùng quan trọng. Hãy lựa chọn những nguồn cung cấp uy tín để có được những trải nghiệm đọc tốt nhất và góp phần vào việc lan tỏa những giá trị văn hóa tốt đẹp đến cộng đồng.
Nguyễn Đổng Chi – Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian uy tín của Việt Nam
Nguyễn Đổng Chi là một nhà nghiên cứu văn hóa dân gian nổi tiếng, có đóng góp to lớn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của cổ tích Việt Nam. Ông được biết đến không chỉ là một học giả uyên bác mà còn là người có tình yêu sâu sắc với văn hóa truyền thống, đặc biệt là kho tàng truyện kể dân gian phong phú của dân tộc.
Sự nghiệp nghiên cứu của Nguyễn Đổng Chi trải dài trên nhiều lĩnh vực của văn hóa dân gian, từ truyện cổ tích, ca dao, tục ngữ đến các phong tục tập quán. Tuy nhiên, dấu ấn đậm nét nhất của ông nằm ở những công trình nghiên cứu, sưu tầm và biên soạn về cổ tích. Các tác phẩm của ông không chỉ giúp độc giả hiểu rõ hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện cổ tích Việt Nam, mà còn góp phần quan trọng vào việc giáo dục thế hệ trẻ về những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Ông đã dành cả cuộc đời để nghiên cứu văn hóa dân gian, trở thành một nhà nghiên cứu văn hóa dân gian hàng đầu, được nhiều thế hệ học giả và độc giả ngưỡng mộ.
Những đóng góp của Nguyễn Đổng Chi cho văn hóa dân gian nói chung và văn học cổ tích Việt Nam nói riêng là vô cùng to lớn. Ông không chỉ là một nhà nghiên cứu, một nhà sưu tầm mà còn là một nhà giáo dục, một nhà văn hóa tâm huyết, người đã dành cả cuộc đời để gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Tên tuổi của ông sẽ mãi được ghi nhớ và trân trọng trong lịch sử văn hóa Việt Nam.
Nguồn: https://lvt.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân Dũng
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học (wiki), với hơn nửa thế kỷ cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu. Ông là con trai Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, thuộc gia đình nổi tiếng hiếu học. Giáo sư giữ nhiều vai trò quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và đã được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân năm 2010.