Nước ngầm là gì? Các cách bảo vệ nguồn nước ngầm

Nước ngầm là gì?

Nước ngầm là nước tồn tại trong các lỗ rỗng, kẽ hở của đất, đá, cát, sỏi bên dưới bề mặt trái đất. Nó được hình thành từ nước mưa, nước sông, hồ thấm vào lòng đất và được lưu giữ trong các tầng ngậm nước. Như vậy, không giống như nước mặt mà chúng ta thường thấy như sông, hồ, biển, nước ngầm nằm sâu dưới lòng đất và chúng ta không thể nhìn thấy trực tiếp được.

Nước ngầm được hình thành như sau:

• Nước mưa, nước từ sông hồ, băng tuyết tan chảy thấm vào lòng đất qua các lỗ rỗng và vết nứt.
• Một phần nước thẩm thấu sẽ được giữ lại ở lớp đất mặt, cung cấp nước cho cây trồng và bốc hơi trở lại khí quyển.
• Phần nước còn lại tiếp tục thấm sâu hơn vào lớp đá bên dưới, trở thành nước ngầm.

Các yếu tố ảnh hưởng đến lượng nước ngầm

Trữ lượng nước ngầm phụ thuộc vào nhiều yếu tố tự nhiên như:

• Lượng mưa: Mưa nhiều giúp bổ sung nước ngầm tốt hơn.
• Địa hình và đất: Địa hình bằng phẳng, đất nhiều cát, sỏi giúp hút nước tốt. Ngược lại, địa hình dốc, đất sét khó hút nước.
• Thảm thực vật: Rừng và cây cối giúp giữ nước và tăng khả năng hấp thụ nước.

Ngoài ra, các hoạt động của con người như khai thác, xây dựng, sử dụng đất quá mức cũng ảnh hưởng rất lớn đến lượng nước ngầm. Nước ngầm phân bố không đều dưới lòng đất. Ở một số nơi, nguồn nước ngầm dồi dào tồn tại ở độ sâu chỉ vài mét. Nhưng ở những khu vực khác, bạn phải khoan sâu hàng trăm mét mới có thể chạm tới được.

Loại tầng chứa nước	đặc trưng	Khả năng khai thác
Tầng chứa nước lỗ chân lông	Chứa trong cát, sỏi và sạn	Trữ lượng lớn, dễ khai thác
Tầng chứa nước bị nứt	Chứa trong đá nứt nẻ	Trữ lượng thấp, khó khai thác
tầng chứa nước Karst	Chứa trong đá vôi và dolomit	Dự trữ không ổn định và khó đánh giá

Việc thăm dò, đánh giá trữ lượng nước dưới đất đòi hỏi phải có kiến ​​thức chuyên sâu về địa chất thủy văn – một lĩnh vực khoa học chuyên nghiên cứu về nước dưới đất.

Nguồn nước ngầm

Vai trò quan trọng của nước ngầm

Vai trò của nước ngầm là gì? Mặc dù nằm sâu dưới lòng đất nhưng nước ngầm không thể thiếu cho sự sống của con người và sự phát triển của động thực vật trên trái đất.

Nước ngầm là nguồn cung cấp nước chính cho sông, hồ và đầm lầy. Nhiều loài thực vật và động vật phụ thuộc vào nước ngầm để tồn tại. Khi mực nước ngầm bị hạ thấp hoặc bị ô nhiễm, nhiều hệ sinh thái bị suy thoái nghiêm trọng. Vì vậy, bảo vệ nước ngầm là bảo vệ sự đa dạng và phong phú của thế giới tự nhiên.

Nước ngầm là nguồn cung cấp nước thiết yếu cho các hoạt động của con người.

• Sinh hoạt: Sau khi được xử lý, nước ngầm được cung cấp để uống, tắm rửa, giặt giũ và nấu ăn cho hàng tỷ người trên thế giới.
• Nông nghiệp: Nước ngầm được bơm lên để tưới cho cây trồng, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản.
• Công nghiệp: Nước ngầm là nguồn nước quan trọng cho sản xuất công nghiệp, làm mát máy móc, thiết bị.
• Du lịch: Nhiều suối nước nóng và hang động được hình thành từ nước ngầm thu hút khách du lịch.

Theo ước tính, nước ngầm đang cung cấp tới 50% lượng nước uống, 40% lượng nước nông nghiệp và 30% lượng nước công nghiệp trên toàn cầu. Ở nhiều khu vực khan hiếm nước mặt, nước ngầm là nguồn duy nhất và quý giá để duy trì sự sống.

Nước ngầm là nguồn sống

So sánh nước ngầm và nước mặt

Nước ngầm và nước mặt từ sông, hồ, nước mưa đều là nước tự nhiên. Tuy nhiên, chúng có những điểm khác biệt sau:

đặc trưng	Nước ngầm	Nước mặt
Dự trữ	Rất lớn, chiếm 30% lượng nước ngọt	Khoảng 1% nước ngọt
Chất lượng	Sạch hơn và ổn định hơn, ít bị ảnh hưởng bởi thời tiết	Dễ bị ô nhiễm và biến động theo mùa
Khả năng khai thác	Đắt tiền, cần khoan giếng và bơm	Dễ dàng với đập và hồ chứa
Khả năng tái sinh	Mất nhiều thời gian để bổ sung	Nhanh nhờ mưa và dòng chảy

Mặc dù có trữ lượng lớn nhưng nước ngầm dễ bị khai thác quá mức và bị ô nhiễm. Khả năng tự làm sạch và phục hồi của nước ngầm cũng rất hạn chế so với nước mặt.

Chất lượng nước ngầm có tốt không?

Sau khi hiểu nước ngầm là gì chắc hẳn nhiều bạn cũng thắc mắc về chất lượng nước ngầm. Nhờ quá trình lọc tự nhiên khi thấm qua các lớp đất, đá nên nước ngầm thường sạch hơn nước mặt. Tuy nhiên, nước ngầm không hoàn toàn tinh khiết và an toàn.

Các chất gây ô nhiễm nước ngầm chính:

• Vi sinh vật gây bệnh: Vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng thấm xuống từ chất thải, phân động vật và xác chết.
• Kim loại nặng và hóa chất độc hại: Asen, chì, thủy ngân, thuốc trừ sâu, dung môi hữu cơ thấm xuống từ nước thải công nghiệp, bãi chôn lấp và hầm mỏ.
• Nitrat: Từ phân bón nông nghiệp và chất thải chăn nuôi dư thừa thấm vào đất.
• Muối, phèn: Đặc biệt ở vùng ven biển do khai thác quá mức gây xâm nhập mặn.

Nước ngầm bị ô nhiễm gây ra nhiều bệnh nguy hiểm cho người sử dụng như tiêu chảy, dịch tả, thương hàn, ngộ độc thực phẩm, ung thư.

Chất lượng nước ngầm hiện nay không còn tốt

Hiện trạng khai thác nước dưới đất

Trước tình trạng khan hiếm và ô nhiễm nguồn nước mặt, nhu cầu khai thác nước ngầm ngày càng tăng. Tuy nhiên, việc khai thác tùy tiện, quá mức đang dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng:

• Mực nước ngầm giảm nhanh, có nơi cách mặt đất hàng chục mét.
• Các giếng đã cạn kiệt và phải khoan sâu hơn để tiếp cận các túi nước ngầm.
• Nhiều túi nước ngầm bị nhiễm mặn, nhiễm phèn không thể sử dụng được.
• Nước ngầm bị ô nhiễm do thẩm thấu chất thải và nước biển xâm nhập.
• Sạt lở đất ảnh hưởng đến công trình xây dựng.

Việc khai thác nước ngầm bừa bãi đang đe dọa nghiêm trọng nguồn tài nguyên quý giá này và môi trường sống của chúng ta.

Khắc phục nước ngầm bị ô nhiễm

Để bảo vệ và phục hồi nguồn nước dưới đất, toàn thể cộng đồng cần chung tay thực hiện các biện pháp sau:

• Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò của nước ngầm và bảo vệ nước dưới đất.
• Có kế hoạch khai thác nước dưới đất hợp lý, bền vững dựa trên trữ lượng và mục đích sử dụng.
• Tăng cường giám sát, xử lý các nguồn thải gây ô nhiễm nước ngầm (bãi chôn lấp, nước thải, hóa chất độc hại).
• Hạn chế sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu trong sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi.
• Trồng rừng, cải tạo đất trống, đồi núi trọc để tăng khả năng thấm nước và bổ sung nước ngầm.
• Tiết kiệm nước và tái sử dụng nước an toàn giúp giảm áp lực khai thác nước ngầm.

Cải thiện nguồn nước ngầm là một quá trình lâu dài đòi hỏi sự kiên nhẫn và nỗ lực không ngừng. Nhưng bằng những hành động thiết thực ngay từ hôm nay, chúng ta hoàn toàn có thể bảo tồn và phát huy bền vững nguồn tài nguyên quý giá nhất này.

Đối với nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp cần phải có hệ thống xử lý nước trước khi thải ra môi trường. Doanh nghiệp nên chủ động sử dụng các hóa chất xử lý nước thải như PAC, clo, NaOH để hạn chế kim loại nặng, vi khuẩn, virus gây bệnh.

Cần khắc phục ngay những nguyên nhân gây ô nhiễm nước ngầm

Câu hỏi thường gặp

1. Nước ngầm khác với nước máy như thế nào?

• Nước máy có thể được lấy từ nước mặt (sông, hồ) hoặc nước ngầm. Sau khi khai thác, nước ngầm sẽ được xử lý và đưa vào hệ thống cấp nước cho các hộ gia đình.
• Nước máy hoàn toàn an toàn vì đã được xử lý, khử trùng đạt tiêu chuẩn. Ngược lại, nước ngầm được khai thác tự phát có thể chứa nhiều tạp chất, vi khuẩn có hại cho sức khỏe.

2. Các mối đe dọa đối với tài nguyên nước ngầm là gì?

Nước ngầm đang phải đối mặt với nhiều rủi ro như:

• Khai thác quá mức dẫn đến cạn kiệt nước và hạ thấp mực nước ngầm.
• Ô nhiễm do thẩm thấu chất thải sinh hoạt, công nghiệp và nông nghiệp.
• Xâm nhập mặn vùng ven biển do khai thác không hợp lý.
• Biến đổi khí hậu làm thay đổi chế độ mưa, làm giảm lượng nước bổ sung.
• Nhu cầu về nước ngày càng tăng trong khi nguồn dự trữ có hạn.

Để bảo vệ nguồn nước dưới đất cần phối hợp nhiều biện pháp từ quy hoạch, quản lý, kỹ thuật đến nâng cao nhận thức của người sử dụng nước.

3. Thời gian phục hồi nước ngầm

• Một khi đã xuống cấp, nước ngầm rất khó phục hồi do tốc độ nạp lại chậm. Tùy theo mức độ khai thác và điều kiện tự nhiên, thời gian phục hồi nước dưới đất có thể từ vài năm đến hàng trăm năm.
• Các thành tạo địa chất càng ít thấm như đất sét và đá thì tốc độ bổ sung nước ngầm càng chậm.
• Mưa lớn sẽ giúp tăng mực nước ngầm nhưng cũng có thể gây nguy cơ các chất ô nhiễm thấm từ bề mặt vào nước ngầm.

Vì vậy, bảo vệ nguồn nước ngầm ngay lúc này là trách nhiệm cấp thiết mà chúng ta không thể chần chừ hay thúc đẩy.

4. Bể nước ngầm là gì?

Bể nước ngầm là hệ thống chứa và cung cấp nước ngầm hay còn gọi là bể giếng khoan. Nhờ đó, khi mất điện hay hạn hán, gia đình vẫn có nguồn nước dự trữ để sử dụng. Hiện nay có nhiều gia đình thay thế bể nước ngầm bằng bể chứa nước.

Nước ngầm thực sự là nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho nhân loại. Tuy nhiên, trước sức ép của tăng trưởng dân số, phát triển công nghiệp, đô thị và biến đổi khí hậu, nguồn tài nguyên này đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt, suy thoái nghiêm trọng. Tình trạng khai thác, lãng phí, ô nhiễm bừa bãi đã cảnh báo một kịch bản đáng lo ngại nếu chúng ta không có hành động kịp thời.

Mỗi chúng ta, từ các nhà hoạch định chính sách đến người dân, từ doanh nghiệp đến các tổ chức xã hội, đều cần chung tay để bảo vệ nguồn tài nguyên nước ngầm quý giá này. Hãy tiết kiệm từng giọt nước, không xả rác thải bừa bãi, nói không với việc khai thác bừa bãi và nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên nước dưới đất.

LVT Education là đơn vị chuyên sản xuất các sản phẩm chuyên dụng xử lý nước thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt, nước thải bệnh viện, góp phần bảo vệ nguồn nước ngầm khỏi bị ô nhiễm. Nếu doanh nghiệp có nhu cầu vui lòng liên hệ tới số hottline 0822 525 525 để được tư vấn chi tiết. Nếu bạn vẫn còn thắc mắc và cần giải đáp về nước ngầm là gì hãy để lại bình luận bên dưới bài viết.