Tại sao nước biển lại mặn? Nguyên nhân và ảnh hưởng đến môi trường

Nguyên nhân và ảnh hưởng tới môi trường

1.Tại sao nước biển lại mặn?

Như chúng ta biết, ⅔ bề mặt Trái Đất được bao phủ bởi nước, trong đó 97% là nước biển mặn, 3% còn lại là nước ngọt và 2% là nước nằm sâu dưới lòng đất hoặc đóng băng.

Vậy nguyên nhân nào khiến nước biển mặn, mặn đến mức con người không thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt? Đó là do hàm lượng muối trong nước biển quá lớn nên khi kết hợp với các hợp chất, khoáng chất như bicarbonate, kali nitrat sẽ chiếm tới 85% chất rắn hòa tan.

Theo ước tính, trung bình các đại dương trên Trái đất thường chứa khoảng 3,5% muối, do đó có tổng cộng khoảng 50 triệu tỷ tấn muối trong đại dương. Vì vậy, nước biển sẽ mặn hơn nước thường.

Thông thường, muối được tích tụ trong đại dương dưới nhiều dạng khác nhau từ hàng tỷ năm trước và hàm lượng muối tăng giảm không đổi theo thời gian.

Tuy nhiên, tùy vào từng vị trí khác nhau mà độ mặn của nước biển ở những vị trí khác nhau cũng sẽ khác nhau. Ví dụ, ở các vùng cực, nước biển sẽ không mặn như những nơi khác vì khi băng tan sẽ làm loãng nước biển. Đối với các vùng nhiệt đới quanh xích đạo, khi nhiệt độ tăng, một lượng nước lớn sẽ bốc hơi và khi trời mưa, nước biển sẽ mặn hơn.

2. Giải thích nguyên nhân nước biển mặn

Nước biển mặn thường do các nguyên nhân sau:

2.1.Lượng muối sinh ra từ trầm tích và đá

Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là lượng muối sinh ra từ trầm tích, đá dưới đáy biển. Vì khi nước mưa rơi xuống sẽ hòa tan khoáng chất, muối trong đá rồi cuốn ra sông.

Nguyên nhân là do lượng muối sinh ra từ đá và các lớp trầm tích

Sau đó, lượng muối tích tụ ở các sông lớn nhỏ sẽ dần theo nguồn dòng chảy và được đưa ra đại dương qua các cửa sông. Cứ như vậy, theo thời gian, lượng muối lắng đọng dần khiến nước biển có vị mặn.

2.2. Núi lửa phun trào

Dù núi lửa đang hoạt động ở trên đất liền hay dưới biển, chúng đều chứa hỗn hợp muối, khoáng chất và nước biển. Ngoài ra, một lượng muối khác bị mất đi từ dung nham sâu bên dưới các lớp sông. Khi các lớp magma dưới đáy đại dương dâng lên, lớp nước ở khu vực này nóng lên.

Ngoài ra, khi núi lửa phun trào, dung nham sẽ xuất hiện, đá và đất sẽ lắng xuống đáy biển rồi tan biến.

Núi lửa phun trào

2.3. Nhiệt độ tăng

Nguyên nhân tiếp theo là do mặt trời tỏa ra một lượng nhiệt rất lớn khiến bề mặt biển, sông ngòi bốc hơi. Các khoáng chất hòa tan sẽ không bay hơi và muối bên dưới sẽ cô đặc dần. Theo thời gian dài, hàm lượng muối tăng cao khiến nước biển ngày càng mặn.

Nhiệt độ tăng

Tuy nhiên, ở những vùng biển gần xích đạo, nước biển sẽ ít mặn hơn do lượng nước mưa lớn hơn sẽ làm loãng muối trong nước biển. Đặc biệt, khi nhiệt độ nóng và không khí không thể di chuyển sẽ khiến hơi nước bão hòa bầu khí quyển phía trên, giúp hạn chế sự bốc hơi nước.

2.4. Dòng chảy từ đất liền

Trên thực tế, hầu hết muối trong đại dương đều đến từ đất liền. Bởi khi trời mưa, các khoáng chất, muối có trong đất, đá khô sẽ hòa tan và chảy ra sông.

Khi đó, nước sông và khoáng chất bị hòa tan ở hạ lưu vào sông dưới dạng dung dịch. Lượng muối này tuy khá nhỏ nhưng qua thời gian dài nó sẽ tích tụ và đổ ra các cửa sông dẫn ra đại dương. Vì vậy, lượng muối tích tụ dưới đáy biển sẽ bằng lượng muối tăng thêm hàng năm từ các con sông.

Ngoài ra, hàm lượng muối trong nước biển cũng một phần đến từ lũ lụt. Sau khi có mưa lớn ở các vùng ven biển, nước sẽ chảy ra biển. Từ đó, nước chảy tràn trên bề mặt và hòa tan các muối khoáng thành dung dịch rồi đổ ra biển. Sau khi bay hơi, chỉ còn lại muối ở bên dưới.

Phần lớn muối trong đại dương đến từ đất liền

3. Độ mặn của nước biển thay đổi như thế nào?

Theo các nhà nghiên cứu, bằng cách đo độ mặn hoặc nồng độ của một số thành phần đặc biệt như NaCl, Magie, Natri, độ mặn của nước biển thay đổi theo khoáng chất. Bên cạnh đó, sự biến đổi của nước biển thường phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: mức độ bốc hơi, mức độ băng tan, lượng nước chảy ra biển, sự chuyển động của sóng, sự chuyển động của các dòng hải lưu,… tất cả đều là những yếu tố quan trọng.

Nguyên nhân làm thay đổi độ mặn nước biển

Độ mặn của nước biển thường phụ thuộc vào các yếu tố như lượng nước chảy từ sông suối, mức độ bốc hơi, tuyết rơi, gió, lượng mưa, mức độ băng tan, sự chuyển động của dòng hải lưu và sóng. Tất cả những yếu tố này là nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt về độ mặn của nước biển ở nhiều vùng trên thế giới.

So với các vùng khác, nước biển ở các vùng cực thường không mặn bằng do băng tan hàng năm làm loãng nước biển. Trong khi đó, tại các vùng nhiệt đới, xung quanh xích đạo, nhiệt độ khiến lượng hơi nước tăng cao gấp nhiều lần so với những nơi khác khiến nước biển ở đó mặn hơn.

Khu vực Biển Đen và Vịnh Ba Tư là hai vùng biển có độ mặn nhất, đây là khu vực có tốc độ bốc hơi nước biển cao nhất. Trong số các đại dương, Đại Tây Dương có độ mặn nước biển cao nhất với độ mặn trung bình khoảng 37,9 o/tế bào.

Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu, độ mặn của nước biển có thể có sự chênh lệch lớn hơn. Đặc biệt, khí hậu ấm hơn dẫn đến mưa nhiều hơn và băng tan nhiều hơn ở Bắc bán cầu so với Nam bán cầu, do đó có khả năng làm thay đổi độ mặn của đại dương.

4. Tác động khiến nước biển bị mặn

Hiện tượng nước biển mặn thường chỉ xảy ra ở vùng ven biển và vùng trũng. Tuy nhiên, khi mùa khô kéo dài, nước ngọt ngày càng cạn kiệt dẫn đến nước xâm nhập vào đất liền nhanh hơn và sâu hơn. Vì vậy, nguồn nước không chỉ có ở ao, hồ, sông suối mà còn có nguồn nước ngầm, giếng khoan.

Mặc dù có nhiều nguyên nhân khiến nước biển bị mặn nhưng nguyên nhân lớn nhất vẫn là tác động của con người và thiên nhiên.

Tốc độ bổ sung nước ngầm từ lượng mưa bị ảnh hưởng lớn bởi sự biến động của khí hậu. Tất nhiên, việc nước mưa tăng giảm thất thường cũng dẫn đến sự thay đổi tính chất của nước, khiến nước lợ, nước mặn hình thành.

Ngoài ra, hiệu ứng nhà kính khiến băng tan nhanh ở hai cực, đẩy mực nước biển dâng cao, khiến mực nước biển dâng cao vào đất liền, ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm.

Các hoạt động gây thất thoát nước ở hạ lưu như khai thác dòng nước thượng nguồn, xây đập thủy điện khiến nước biển xâm nhập vào vùng trũng thấp. Đồng thời, thủy triều dâng cao có thể khiến nước biển chảy ngược vào sông khiến nước trở nên mặn.

Và một nguyên nhân nữa dẫn đến nhiễm mặn nước là do hoạt động khai thác nước ngầm gần biển làm tăng nguy cơ nhiễm mặn nước ngầm.

Đặc biệt, nước tưới cây lấy từ sông thường chứa lượng khoáng chất cực lớn nên khi cây không hấp thụ hết sẽ dẫn đến ứ đọng, khiến nước ngày càng mặn.

Trên đây là những kiến ​​thức quan trọng giải thích tại sao nước biển lại mặn. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về hiện tượng này.

Xem thêm: