Categories: Thơ hay

Thơ Chế Lan Viên – TOP 99+ bài thơ “sống” mãi cùng thời gian

Chế Lan Viên là nhà thơ tài năng, có vị trí rất quan trọng trong nền văn học Việt Nam hiện đại. Đến với thơ Chế Lan Viên, người đọc như bước vào một lâu đài bí mật đầy diệu kì mà càng tìm tòi, khám phá ta lại càng phát hiện thêm nhiều giá trị có ý nghĩa lớn lao về mặt nội dung cũng như nghệ thuật đặc sắc. Cùng Thiehoa chia sẻ tuyển tập thơ Chế Lan Viên “sống” mãi cùng thời gian sau đây để cảm nhận bạn nhé !

Bài viết cùng chủ đề:

1. Đôi nét về tiểu sử cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Chế Lan Viên

1.1 Tiểu sử nhà thơ mới Chế Lan Viên:

Chế Lan Viên tên thật là Phan Ngọc Hoan, sinh ra trên mảnh đất Quảng Trị. Ông là một nhà thơ, nhà văn hiện đại của nền văn học Việt Nam. Bút danh Chế Lan Viên mang hàm ý là một bông hoa lan trong khu vườn của dòng họ Chế- Một dòng họ vua chúa của dân tộc Chàm ở nước Chiêm Thành xưa. Ngoài bút danh Chế Lan Viên, ông còn có bút danh khác là Thạch Hãn, Chàng Văn, bút danh này thường được ông ký tên trên các bài báo và các bài viết ngắn in trên báo.

Chế Lan Viên bắt đầu sáng tác thơ khi mới 12, 13 tuổi. Năm 17 tuổi, tập thơ đầu tay của Chế lan Viên với nhan đề “Điêu tàn” đã được xuất bản. Đây là một trong những tập thơ bắt đầu cho “Trường Thơ Loạn”. Tập thơ “Điêu tàn” đã mang lại tên tuổi cho Chế Lan Viên, giúp ông có chỗ đứng trong giới văn chương Việt Nam. Ông cùng với Hàn Mặc Tử, Yến Lan, Quách Tấn được người đương thời gọi là “Bàn thành tứ hữu” của Bình Định.

Chân dung nhà thơ Chế Lan Viên

1.2 Phong cách thơ của Chế Lan Viên:

Phong cách thơ của Chế Lan Viên được chia thành hai giai đoạn:

  • Giai đoạn trước cách mạng tháng tám: Thơ của ông thời kỳ này mang màu sắc “kinh dị, thần bí, bế tắc với những hình ảnh tang thương như máu, sọ người, với những cảnh đổ nát, với tháp Chàm”. Đúng nghĩa là một “trường thơ loạn”.
  • Giai đoạn sau Cách mạng tháng Tám: Khuynh hướng của ông là đề cập đến “cuộc sống nhân dân và đất nước, thấm nhuần ánh sáng của cách mạng”. Trong thời kì 1960-1975, thơ Chế Lan Viên mang một màu sắc mới, những áng thơ sử thi hào hùng và đậm tính thời sự.

Nhà thơ Chế Lan Viên qua đời ngày 19 /06/1989, tại Bệnh viện Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh, hưởng thọ 69 tuổi.

Năm 1996, ông ng được nhà nước Việt Nam truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

1.3 Tác phẩm thơ tiêu biểu:

  • Điêu tàn
  • Gửi các anh
  • Ánh sáng và phù sa
  • Hoa ngày thường – Chim báo bão
  • Những bài thơ đánh giặc
  • Đối thoại mới
  • Ngày vĩ đại
  • Hoa trước lăng Người
  • Dải đất vùng trời
  • Hái theo mùa
  • Hoa trên đá
  • Tuyển tập thơ Chế Lan Viên (tập I, 1985; tập II, 1990)
  • Ta gửi cho mình (1986)
  • Di cảo thơ I, II, III
  • Tuyển tập thơ chọn lọc

Tác phẩm văn:

  • Vàng sao
  • Thăm Trung Quốc (bút ký)
  • Những ngày nổi giận (bút ký,)
  • Bác về quê ta (tạp văn,)
  • Giờ của đô thành (bút ký)
  • Nàng tiên trên mặt đất

Tiểu luận phê bình tiêu biểu:

  • Kinh nghiệm tổ chức sáng tác
  • Nói chuyện thơ văn
  • Vào nghề
  • Phê bình văn học
  • Suy nghĩ và bình luận
  • Bay theo đường bay dân tộc đang bay
  • Nghĩ cạnh dòng thơ
  • Từ gác Khuê Văn đến quán Trung Tân
  • Ngoại vi thơ
  • Nàng và tôi

Có thể bạn quan tâm:

2. Chùm thơ Chế Lan Viên trước cách mạng tháng Tám mang màu sắc kinh dị, thần bí

Thơ của ông thời kỳ này mang màu sắc “kinh dị, thần bí, bế tắc với những hình ảnh tang thương như máu, sọ người, với những cảnh đổ nát, với tháp Chàm”. Đúng nghĩa là một “trường thơ loạn”, tiêu biếu có tập thơ “Điêu tàn”. Sau đây là một số bài thơ tiêu biểu trong giai đoạn này.

Tập thơ “Điêu tàn” của Chế Lan Viên trước cách mạng tháng Tám

Cái sọ người

Này chiếc sọ người kia, mi hỡi!Dưới làn xương mỏng mảnh của đầu miMi nhớ gì, tưởng gì trong đêm tối?Mi trông mong ao ước những điều chi?

Mi nhớ đến cảnh pháp trường ghê rợnSọ muôn người lần lượt đuổi nhau rơi?Hay mi nhớ những đêm mờ rùng rợnHồn mi bay trong đốm lửa ma trơi?

Có tìm chăng, những chiều không tiếng gióCủa người mi thi thể rữa tan rồi?Có tưởng lại mảnh hồn mi đau khổĐang lạc loài trong Cõi Chết xa xôi?

Hỡi chiếc sọ, ta vô cùng rồ dạiMuốn riết mi trong sức mạnh tay ta!Để những giọt máu đào còn đọng lạiTheo hồn ta, tuôn chảy những lời thơ

Ta muốn cắn mi ra từng mảnh nhỏ!Muốn điên cuồng nuốt cả khối xương khô!Để nếm lại cả một thời xưa cũCả một dòng năm tháng đã trôi xa!

Những sợi tơ lòng

Tôi không muốn đất trời xoay chuyển nữaVới tháng ngày biền biệt đuổi nhau trôiXuân đừng về! Hè đừng gieo ánh lửa!Thu thôi sang! Đông thôi lại não lòng tôi!

Quả đất chuyển giây lòng tôi rung độngNỗi sầu tư nhuần thấm cõi Hư Vô!Tháng ngày qua, gạch Chàm đua nhau rụngTháp Chàm đua nhau đổ dưới trăng mờ!

Lửa hè đến! Nỗi căm hờn vang dậy!Gió thu sang thấu lạnh cả hồn thơ!Chiều đông tàn, như mai xuân lộng lẫyChỉ nói thêm sầu khổ với ưu tư!

Tạo hoá hỡi! Hãy trả tôi về Chiêm quốc!Hãy đem tôi xa lánh cõi trần gian!Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt!Muôn vui tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn!

Hãy cho tôi một tinh cầu giá lạnhMột vì sao trơ trọi cuối trời xa!Để nơi ấy tháng ngày tôi lẩn tránhNhững ưu phiền, đau khổ với buồn lo!

Điệu nhạc điên cuồng

Hầu ran nóng, lửa hồng bừng cháy mắtMáu hồng tươi lay vỡ cả thành timĐâu điệu nhạc điên cuồng ta khao khátChẳng vang lên tràn ngập suối träng êm?

Đem mau đây, chiếc sọ dừa ứ huyếtChiếc xương khô rợn trắng khí tinh anh!Và rót mau trong hồn ta tê liệtNhững nguồn mơ rồ dại, hỡi yêu tinh!

Ta sẽ nhịp khớp xương lên đỉnh sọTa sẽ ca những giọng của Hồn ĐiênĐể máu cạn, hồn tàn, tim tan vỡĐể trôi đi ngày tháng nặng ưu phiền!

Để hưởng lấy một giờ không tục lụyĐể uống vào một phút chết say sưa!- Nhạc trần gian khôn vui hồn quạnh quẽRượu trần gian gây nhớ vết thương xưa.

Tắm trăng

Ta cởi truồng ra! Ta cởi truồng ra!Ngoài kia trăng sáng chảy bao laTa nhảy vào quay cuồng thôi lăn lộnThôi ngụp lặn trong ánh vàng hỗn độnCho trăng ghì, trăng riết cả làn da

Ai cởi dùm ta? Ai lột dùm ta?Chưa lõa lồ thịt còn nằm trong da!Chưa trần truồng óc còn say trong ý!Trăng chưa lấp đầy xương, chưa ngấm tủyHồn vẫn còn chưa uống hết hương hoa

Tôi là kết tinh của ánh trăng trongSao không cho tôi đến chốn Hư Không?Tôi muốn ngồi, trăng cứ đè tôi xuống!Khát lắm rồi! Hãy mau cho tôi uống!Cho nguôi đi nhớ tiếc với trông mong!

Đã hết trăng rồi! Đã hết trăng rồi!Không! Không đâu! Trên những đảo mây trôiVừa dâm dục ôm trăng vờ vật ngủCòn rất nhiều những suối vàng rực rỡMúc ào đi, trút cả xuống hầu tôi!

Những nấm mồ

Hãy chôn sâu nụ cười trên môi thắmHãy giết đi lời hát đáy hầu ngườiĐừng tìm nữa, của hoa tươi, sắc thắmCủa muôn chim, tiếng ngọc bạn lòng ơi!

Vì mỗi phút vui tuổi thêm nhắc tớiNhững điên cuồng chôn tận đáy hồn mơNhững sầu muộn trong thành tim u tốiTrong mắt buồn, hình ảnh buổi ngây thơ

Cả Dĩ Vãng là chuỗi mồ vô tậnCả Tương Lai là chuỗi huyệt chưa thànhVà Hiện Tại, biết cùng chăng hỡi bạnCũng đương chôn lặng lẽ chuỗi ngày xanh!

Trong nắng hè lá tươi đà đổi sắcDệt mùa thu sắp đến. Tựa đời taChuỗi ngày xanh hùa theo nhau phai nhạtDệt tấm màn quàng liệm tấm hồn ta!

Đêm tàn

Ta cùng Nàng nhìn nhau không tiếng nóiSợ lời than lay đổ cả đêm sâuĐôi hơi thở tìm nhau trong bóng tốiĐôi linh hồn chìm đắm bể U Sầu

“- Chiêm nương ơi, cười lên đi, em hỡi!Cho lòng anh quên một phút buồn lo!Nhìn chi em chân trời xa vòi vọiNhớ chi em sầu hận nước Chàm ta?

Này, em trông một vì sao đang rụngHãy nghiêng mình mà tránh đi, nghe em!Chắc có lẽ linh hồn ta lay độngKhi vội vàng trở lại nước non Chiêm”

Lời chưa dứt, bóng đêm đà vụt biến!Tình chưa nồng, đã sắp phải phôi pha!Trên trần gian vầng ô kia đã đếnGỡ hồn Nàng ra khỏi mảnh hồn ta!

Đêm xuân sầu

Trời xuân vắng. Cỏ cây rên xào xạcBóng đêm luôn hoảng hốt mãi không thôiGió xuân lạnh, ngàn sâu thôi ca hátTrăng xuân sầu, sao héo, cũng thôi cười

Trên đồi lạnh, tháp Chàm sao ủ rũHay hận xưa muôn thuở vẫn chưa nguôi?Hay lãnh đạm, Hời không về tháp cũHay xuân sang. Chiêm nữ chẳng vui cười?

Bên tháp vắng, còn người thi si hỡiSao không lên tiếng hát đi, người ơi?Mà buồn bã, âu sầu trong đêm tốiNgười vẫn nằm há miệng đớp sao rơi?

Bóng tối

Cả cảnh vật trần gian cùng mờ xoáTrong màn đen huyền bí. Ta bảo lòng”Ngày mai đây muôn loài đều tan rãVũ trụ kia rồi biến ra Hư Không!”

Nhưng ai bảo đêm trần là cõi Chết?Này, muôn cây chắp nối điệu than dàiNày nghe chăng trong trời sâu mờ mịtTiếng muôn trùng rên rỉ giọng bi ai?

Trong làng xa, tiếng trẻ thơ kêu khócĐàn chó già nguyền rủa bóng đêm lanVà mõ làng não nùng reo lốc cốcTựa đầu lâu reo dưới khớp xương tàn

Cũng như thế, nơi xa xăm trong cõi ChếtBao cô hồn vẫn sống tháng ngày quaNước non Chàm chẳng bao giờ tiêu diệtTháng ngày qua vẫn sống với đêm mờ

Ta hãy nghe, trong mồ sâu lạnh lẽoTiếng thịt người nảy nở tiếng xương rênTa hãy nghe, mơ màng trong cỏ héoTiếng cô hồn lặng thở khí trời đêm!

Ta hãy nghe, trong lòng bao đỉnh ThápTiếng thở than, lời oán trách cơ trờiTa hãy nghe, trong gạnh Chàm rơi lác đácTiếng máu Chàm ri rỉ chảy không thôi

Lòng hỡi lòng! biết đâu là Âm giới?Biết nơi đâu Cõi Sống của muôn người?Trong U Minh hồn ta đương lạc lốiTrông tháng ngày, yên để lệ sầu rơi!

Đám ma

Dưới hàng tre cao gieo làn bóng mảnhÁnh đuốc mờ nhợt nhạt lạnh lùng soiChiếc hòm con êm đi trong sương lạnhNgười mẹ già nức nở lên đôi hồi

Ta lặng lẽ nhìn muôn sao tự hỏi- Mảnh hồn ta tiêu diệt tự bao giờ?Mà trong chiếc hòm con kia u tốiCó phải chăng thi thể của người ta?Văng vẳng nghe trong không giới bao laMột vì sao êm gieo lời đáp lại!

Mồ không

Và xương khô, và sọ dừa, và thịt nátVà hơi âm rờn rợn của yêu tinhLoài người đã mang đi qua mộ khácĐể lòng ta trống trải khí thiêng linh

Thôi vắng bặt từ nay bao giây phútMà tiếng cười ghê rợn dậy vang mồ!Mà hơi khóc rung dài giây gió lướtMà thời gian náo động cõi Hư Vô!

Hồn ma ơi! Hồn ma ơi! có nhớNơi mi hằng chôn gửi hận Trần Gian?Nơi đã khô của mi bao máu đỏBao tủy nồng, nào trắng với xương tàn?

Mi có biết rồi đây trong những buổiMà sao sa rung chuyển đáy mồ khôngMà nắng chếch huyệt sâu um cỏ dạiTa buồn thương, nhớ tiếc, với trông mong?

Hồn ma ơi! Trong những đêm u tốiMi tung mây về chân trời vòi vọiHãy mau nghiêng cánh lại ở bên mồPhủ lòng ta say đắm chút hương mơ!

Lời của mồ không:

Ở đâu rồi, người nhớ mong yêu tưởngMà phách hồn vừa ôm ấp trong tay?Quá xa xôi phút giây chan chứa mộng!Vỡ tan rồi! cốc rượu ứa hơi say!

Nàng hỡi Nàng! trên tay ta là mộ trốngTrong lòng ta là huyệt bỏ, với trong hồnLà mồ không lạnh lùng sương giá đọngToàn khổ đau, sầu não với lo buồn!

Hãy cho ta lúc vui trên tay khácMột chút Thương an ủi tấm lòng đauNhư hồn ma, trong khi về mộ khácCòn đôi hồi dừng cánh viếng mồ sâu

Hồn trôi

Cô em ơi! đằng xa cây toả bóngSao cô không ngồi đợi giấc mơ nồng?Đến chi đây, cho thân cô rung độngLớp hồn tôi êm rải khắp trời trong?

Đừng hát nữa! Tiếng cô trong trẻo quáKhiến hồn tôi tê liệt khó bay caoNày, im đi, nhìn xem, trong kẽ láMột mặt trời giả dạng một vì sao

Ngoài xa xa, không, ngoài xa xa nữaThấy không cô, ánh nắng kéo hồn tôi?Đến những chốn êm đềm như hơi thởNồng tươi như suối máu lúc ban mai

Cô bảo: Hồn có hay không trở lạiMột khi trôi vào giữa giấc mơ cuồng?- Có, cô ơi, hồn tôi rồi trở lạiVới lòng điên, ý chết, với tình thương.

Máu xương

Ta không muốn đợi ngày hơi thở tắtCánh Thời Gian bay chậm quá, người ơi!Ngày cứ xuân, tuỷ cứ nóng, máu cứ tươiBiển Trần Gian. thuyền hồn không gặp bếnMà sầu não khổ đau nào ngớt đến!

Hãy tìm cho một nấm mộ hoang tànĐào đất lên, cậy cả nắp hòm săngHãy chôn chặt thân ta vào chốn ấyTa sẽ uống máu lan cùng tủy chảyTa sẽ nhai thịt nát với xương khôLấy hơi ma nuôi sống tấm hồn mơLuyện âm khí chuyển rung bao mạch máu

Ngươi khóc lóc, thở than, ngươi run sợ?Có gì đâu cuồng dại, hỡi ngươi ơi?Ai? Trần gian không uống máu đào tươi?Không hút tận tủy xương bao kẻ khác?Trong tiếng cười, trong câu ca, trong điệu hátTrong những đêm đầy thịt, sáng nư mơCó hay chăng, ngươi hỡi, với xương khôVới máu đỏ, tuỷ nồng, mờ sắc rượu?

Đừng quên lãng

Ôi rồ dại muôn người trên quả đấtTrí vô tư theo đuổi mộng ngông cuồngỞ trần gian, muốn thoát khói U BuồnTrong cõi sống, ưng ra vòng khổ sởĐua nhau cười, không đua nhau nức nởTháng ngày qua, theo đuổi ánh Vui TươiÔi biết bao rồ dại của muôn người!Họ muốn lấy Màn Quên che lấp cảCả Đau Thương, cả Dĩ Vãng xa xôi!Hỡi muôn người, hãy xa dòng Quên LãngĐể sầu, lo, buồn, giận đắm say lòngCứ yêu thương, cứ nhớ tiếc, mơ mòng!Những cảnh cũ không bao giờ còn nữaCho đến lúc hồn ta trong hơi thởVẫn yên vui về cõi chết xa xôi!Vì U Buồn là những đoá hoa tươiVà đau khổ là chiến công rực rỡQuên sao được! hỡi loài người ngu dạiQuả tim ta là một khối U BuồnMạch máu ta là những mối Đau ThươngMà quả đất là khối sầu vô hạnMà mỗi người là một lời ta thánCủa Hoá Công gieo rắc xuồng trần ai!Cứ khóc đi những cảnh cũ xa xôi!Cho hồn ta rộng lan vào Dĩ VãngCứ than đi những ngày vui có hạnCho thân ta tan với hạt châu rơi!

Ánh Sáng

Cả trời đất đêm nay tràn ánh sángBên Chiêm nương ta say uống nguồn mơMiệng đầy trăng khôn cất một lời thơMắt đầy ánh sao sa khôn thể nhắmTai đầy tiếng ái ân lời say đắmCũng không nghe tiếng động của trần gianMũi đầy hương xa lạ xứ Hoa TrăngNgăn hơi thở. Trí thơ ngây đầy mộngCũng khôn gieo lấy một vài ý tưởng

Có ai không trên tận đảo mây trôi?Quăng xuống đây dải lụa, hỡi ai ơi!Để mau đem hồn ta đi cõi khác!Trời thăm thẳm! Lời vang không tiếng đáp!

Đêm Xuân Sầu

Trời xuân vắng. Cỏ cây rên xào xạcBóng đêm luôn hoảng hốt mãi không thôiGió xuân lạnh, ngàn sâu thôi ca hátTrăng xuân sầu, sao héo, cũng thôi cười

Trên đồi lạnh, tháp Chàm sao ủ rũHay hận xưa muôn thuở vẫn chưa nguôi?Hay lãnh đạm, Hời không về tháp cũHay xuân sang. Chiêm nữ chẳng vui cười?

Bên tháp vắng, còn người thi si hỡiSao không lên tiếng hát đi, người ơi?Mà buồn bã, âu sầu trong đêm tốiNgười vẫn nằm há miệng đớp sao rơi?

>>>ĐỪNG BỎ LỠ: Tuyển tập thơ Tế Hanh – hình ảnh quê hương, đất nước luôn chảy mãi

3. Tuyển tập thơ Chế Lan Viên sau cách mạng tháng Tám vô cùng đặc sắc

Sau cach mạng tháng Tám, khuynh hướng của ông là đề cập đến “cuộc sống nhân dân và đất nước, thấm nhuần ánh sáng của cách mạng”. Trong thời kì 1960-1975, thơ Chế Lan Viên mang một màu sắc mới, những áng thơ sử thi hào hùng và đậm tính thời sự. Sau đây là những bài thơ tiêu biểu của giai đoạn này.

“Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên

Người Đi Tìm Hình Của Nước

Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra điCho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn BácKhi bờ bãi dần lui làng xóm khuấtBốn phía nhìn không một bóng hàng tre

Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủSóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hươngTrời từ đây chẳng xanh màu xứ sởXa nước rồi, càng hiểu nước đau thương

Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹpGiấc mơ con đè nát cuộc đời conHạnh phúc đựng trong một tà áo đẹpMột mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn

Trăm cơn mơ không chống nổi một đêm dàyTa lại mặc cho mưa tuôn và gió thổiLòng ta thành con rốiCho cuộc đời giật dây

Quanh hồ Gươm không ai bàn chuyện vua LêLòng ta đã thành rêu phong chuyện cũHiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụTìm đường đi cho dân tộc theo đi

Hiểu sao hết “Người đi tìm hình của Nước”Không phải hình một bài thơ đá tạc nên ngườiMột góc quê hương nửa đời quen thuộcHay một đấng vô hình sương khói xa xôi

Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mấtSắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương laiThế đi đứng của toàn dân tộcMột cách vin hoa cho hai mươi lăm triệu con người

Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba LêMột viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giáVà sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớGiọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?

Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bểNgười đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu PhiNhững đất tự do, những trời nô lệNhững con đường cách mạng đang tìm đi

Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nướcCây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhàĂn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốcChẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa

Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây?Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử?Bao giờ dải Trường Sơn bừng giấc ngủCánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây?

Rồi cờ sẽ ra sao? Tiếng hát sẽ ra sao?Nụ cười sẽ ra sao?Ơi, độc lập!Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốcKhi tự do về chói ở trên đầu

Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương ĐôngCây cay đắng đã ra mùa quả ngọtNgười cay đắng đã chia phần hạnh phúcSao vàng bay theo liềm búa công nông

Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khócLệ Bác Hồ rơi trên chữ LêninBốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấpTưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin

Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc“Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!”Hình của Đảng lồng trong hình của NướcPhút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười

Bác thấy:dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắtRuộng theo trâu về lại với người càyMỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạcKhông còn người bỏ xác bên đường ray

Giặc nước đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hátĐiện theo trăng vào phòng ngủ công nhânNhững kẻ quê mùa đã thành trí thứcTăm tối cần lao nay hoá những anh hùng

Nước Việt Nam nghìn năm Đinh Lý Trần LêThành nước Việt nhân dân trong mát suốiMái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngóiNhững đời thường cũng có bóng hoa che

Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc…Tuyết Mat-xcơ-va sáng ấy lạnh trăm lầnTrong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắtLênin mất rồi. Nhưng Bác chẳng dừng chân

Luận cương của Lênin theo Người về quê ViệtBiên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồiKìa, bóng Bác đang hôn lên hòn đấtLắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai

Tiếng Hát Con Tàu

Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây BắcKhi lòng ta đã hoá những con tàuKhi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hátTâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu

Con tàu này lên Tây Bắc, anh đi chăng?Bạn bè đi xa, anh giữ trời Hà NộiAnh có nghe gió ngàn đang rú gọiNgoài cửa ô? Tàu đói những vành trăng

Đất nước mênh mông, đời anh nhỏ hẹpTàu gọi anh đi, sao chửa ra đi?Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khépTâm hồn anh chờ gặp anh trên kia

Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây BắcXứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùngNơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đấtNay rạt rào đã chín trái đầu xuân

Ơi kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửaNghìn năm sau, còn đủ sức soi đườngCon đã đi nhưng con cần vượt nữaCho con về gặp lại mẹ yêu thương

Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũCỏ đón giêng hai, chim én gặp mùaNhư đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữaChiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa

Con nhớ anh con, người anh du kíchChiếc áo nâu anh mặc đêm công đồnChiếc áo nâu suốt một đời vá ráchĐêm cuối cùng anh cởi lại cho con

Con nhớ em con, thằng em liên lạcRừng thưa em băng, rừng rậm em chờSáng bản Na, chiều em qua bản BắcMười năm tròn! Chưa mất một phong thư

Con nhớ mế! Lửa hồng soi tóc bạcNăm con đau, mế thức một mùa dàiCon với mế không phải hòn máu cắtNhưng trọn đời con nhớ mãi ơn nuôi

Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủNơi nào qua, lòng lại chẳng yêu thương?Khi ta ở, chi là nơi đất ởKhi ta đi, đất đã hoá tâm hồn!

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rétTình yêu ta như cánh kiến hoa vàngNhư xuân đến chim rừng lông trở biếcTình yêu làm đất lạ hoá quê hương

Anh nắm tay em cuối mùa chiến dịchVắt xôi nuôi quân em giấu giữa rừngĐất Tây Bắc tháng ngày không có lịchBữa xôi đầu còn toả nhớ mùi hương

Đất nước gọi ta hay lòng ta gọi?Tình em đang mong, tình mẹ đang chờTàu hãy vỗ giùm ta đôi cánh vộiMắt ta thèm mái ngói đỏ trăm ga

Mắt ta nhớ mặt người, tai ta nhớ tiếngMùa nhân dân giăng lúa chín rì ràoRẽ người mà đi, vịn tay mà đếnMặt đất nồng nhựa nóng của cần lao

Nhựa nóng mười năm nhân dân máu đổTây Bắc ơi, người là mẹ của hồn thơMười năm chiến tranh, vàng ta đau trong lửaNay trở về, ta lấy lại vàng ta

Lấy cả những cơn mơ! Ai bảo con tàu không mộng tưởng?Mỗi đêm khuya không uống một vầng trăngLòng ta cũng như tàu, ta cũng uốngMặt hồng em trong suối lớn mùa xuânTiếng Hát Con TàuTây Bắc ư? Có riêng gì Tây BắcKhi lòng ta đã hoá những con tàuKhi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hátTâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu

Con tàu này lên Tây Bắc, anh đi chăng?Bạn bè đi xa, anh giữ trời Hà NộiAnh có nghe gió ngàn đang rú gọiNgoài cửa ô? Tàu đói những vành trăng

Đất nước mênh mông, đời anh nhỏ hẹpTàu gọi anh đi, sao chửa ra đi?Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khépTâm hồn anh chờ gặp anh trên kia

Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây BắcXứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùngNơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đấtNay rạt rào đã chín trái đầu xuân

Ơi kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửaNghìn năm sau, còn đủ sức soi đườngCon đã đi nhưng con cần vượt nữaCho con về gặp lại mẹ yêu thương

Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũCỏ đón giêng hai, chim én gặp mùaNhư đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữaChiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa

Con nhớ anh con, người anh du kíchChiếc áo nâu anh mặc đêm công đồnChiếc áo nâu suốt một đời vá ráchĐêm cuối cùng anh cởi lại cho con

Con nhớ em con, thằng em liên lạcRừng thưa em băng, rừng rậm em chờSáng bản Na, chiều em qua bản BắcMười năm tròn! Chưa mất một phong thư

Con nhớ mế! Lửa hồng soi tóc bạcNăm con đau, mế thức một mùa dàiCon với mế không phải hòn máu cắtNhưng trọn đời con nhớ mãi ơn nuôi

Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủNơi nào qua, lòng lại chẳng yêu thương?Khi ta ở, chi là nơi đất ởKhi ta đi, đất đã hoá tâm hồn!

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rétTình yêu ta như cánh kiến hoa vàngNhư xuân đến chim rừng lông trở biếcTình yêu làm đất lạ hoá quê hương

Anh nắm tay em cuối mùa chiến dịchVắt xôi nuôi quân em giấu giữa rừngĐất Tây Bắc tháng ngày không có lịchBữa xôi đầu còn toả nhớ mùi hương

Đất nước gọi ta hay lòng ta gọi?Tình em đang mong, tình mẹ đang chờTàu hãy vỗ giùm ta đôi cánh vộiMắt ta thèm mái ngói đỏ trăm ga

Mắt ta nhớ mặt người, tai ta nhớ tiếngMùa nhân dân giăng lúa chín rì ràoRẽ người mà đi, vịn tay mà đếnMặt đất nồng nhựa nóng của cần lao

Nhựa nóng mười năm nhân dân máu đổTây Bắc ơi, người là mẹ của hồn thơMười năm chiến tranh, vàng ta đau trong lửaNay trở về, ta lấy lại vàng ta

Lấy cả những cơn mơ! Ai bảo con tàu không mộng tưởng?Mỗi đêm khuya không uống một vầng trăngLòng ta cũng như tàu, ta cũng uốngMặt hồng em trong suối lớn mùa xuân.

Nguồn Thơ Của Tôi

Nghìn năm trước đền đài bùng lửa cháyHọa binh đao lay chuyển nước non ChàmNghìn năm trước tiếng reo hò vang dậyChốn bình sa máu đỏ chảy mênh mang

Dòng máu ấy trôi qua bao thế kỷDưới màn quên ảm đạm, dưới sương mờMột chiều kia, một chiều kia vắng vẻMáu đào tuôn tràn ngập cả lòng ta

Một chiều kia máu đào dâng lênh lángTheo bút cùn huyết thắm nhẹ nhàng tuônĐấy những cảnh u huyền hay xán lạnMà chiều kia người thấy ở điêu tàn.

Trời Đã Lạnh Rồi

Đổi gió mùa thu trời lạnh chăng em?Màu xanh khuất mà mây cũng vắngHiu hắt lòng ta như thiếu nắngNhư căn nhà những tháng không em

Roi trên cành chừng đã đi quaChen lá lục quả bàng vàng đã chínCỏ có dễ mềm hơn vì sương bénCúc bên đường nghiêng những giọt sương hoa

Mùa thu chừng biết ta xa cáchGió nửa đêm từng lúc gọi ta hoàiNhắc anh biết miền xa em chẳng ngủNhớ những ngày chăn mỏng đắp chung đôi.

Thóc Mới Điện Biên

Nghĩa trangChói trangSắc vàngMột mùi hương vời vợiĐang bay đầy nghĩa trang

Nhà dân chậtDân lên đây phơi thócThóc của dânChe kín mộ anh hùng

Nhớ ngày nàoCác anh đi đánh giặcBảo vệ mùaVề sống ở trong dân

Tô Vĩnh Diện, Trần CanMộ anh Giót, anh ĐànNăm trăm mộ anh hùng ngời chói thócDưới đồi xaPháo thù gục mặtLúa đã chínChỗ tầm câu đại bácLúa chín thơmĐầy một sắc trưa vàng

Nghĩa trang…… Thời gian…Hạt thócNên vàngNhư tình của nhân dân ủ ấp…Cầm hạt thóc trên tayNặng máu người đã khuất

… Lại nghĩ về phương Nam

Cảnh Giác

Trận chiến đấu còn dàiNòng súng xin chớ nguộiChớ tựa lưng vào cờLấy chiến công làm gốiTrong khi chờ giặc tớiLui dưới một cành hoa

Con diều hâu xuống bùnĐã muốn chồm lại cánhChúng nuôi những kho bomVà hoài thai trận đánh

Xin chớ xem thời cuộcLà một chiếc giường êmNằm lên đấy nghe tinRồi chăn chiếu ngủ yênTên giết người nằm cạnh

Giặc Mỹ mở tay raHãy khép bàn tay lạiĐều để kiếm máu ngườiLàm thức ăn mỗi buổi…Nếu máu cũ vừa khôChúng đi tìm máu mới

Khi giặc nói chiến tranhBom rơi nghìn cân nặngVà khi nói hoà bìnhLà chúng đang… nhằm bắn

Kìa chúng đeo nhẫn vàngĐến Hội đồng bảo an.

Tổ Quốc bao giờ đẹp thế này chăng?

Hỡi sông Hồng tiếng hát bốn nghìn nămTổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng?- Chưa đâu! Và ngay cả trong những ngày đẹp nhấtKhi Nguyễn Trãi làm thơ và đánh giặcNguyễn Du viết Kiều, đất nước hoá thành vănKhi Nguyễn Huệ cưỡi voi vào cửa BắcHưng Đạo diệt quân Nguyên trên sóng Bạch Đằng…

Những ngày tôi sống đây là ngày đẹp hơn tất cảDù mai sau đời muôn vạn lần hơn!Trái cây rơi vào áo người ngắm quảĐường nhân loại đi qua bóng lá xanh rờnMặt trời đến mỗi ngày như khách lạGặp mỗi mặt người đều muốn ghé môi hôn…

Cha ông xưa từng đấm nát tay trước cửa cuộc đờiCửa vẫn đóng và Đời im ỉm khoá“Những pho tượng chùa Tây Phương” không biết cách trả lờiCả dân tộc đói nghèo trong rơm rạ…Văn chiêu hồn từng thấm giọt mưa rơi!

Có phải cha ông đến sớm chăng và cháu con thì lại muộnDẫu có bay giữa trăng sao cũng tiếc không được sống phút bây giờBuổi đất nước của Hùng Vương có ĐảngMỗi người dân đều được thấy Bác HồThịt xương ta giặc phơi ngoài bãi bắnLại tái sinh từ Pắc Bó, Ba Tơ…

Không ai có thể ngủ yên trong đời chậtBuổi thuỷ triều vẫy gọi những vầng trăngMỗi gié lúa đều muốn thêm nhiều hạtGỗ trăm cây đều muốn hoá nên trầmMỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắtMỗi con sông đều muốn hoá Bạch Đằng…

Ôi! Trường Sơn vĩ đại của ta ơi!Ta tựa vào Ngươi, kéo pháo lên đồiTa tựa vào Đảng ta, lên tiếng hátDưới chân ta, đến đầu hàng Đờ CátRồng năm móng vua quan thành bụi đấtMỗi trang thơ đều dội tiếng ta cười!Đều lộng hương thơm những cánh đồng hợp tácChim cu gần, chim cu gáy xa xa…Ruộng đoàn tụ nên người thôi chia cắtĐêm no ấm, giọng chèo khuya khoan nhặtLúa thêm mùa khi lúa chín về ta

Rồi với đôi tay trắng từ Đinh, Lý, Trần, Lê… Đảng làm nên công nghiệpĐiện trời ta là sóng nước sông HồngAn Dương Vương hãy dậy cùng ta xây sắt thépLoa thành này có đẹp mắt Người chăng?

Ong bay nhà khu tỉnh uỷ Hưng YênMật đồng bằng mùa nhãn ngọt môi emCây xanh ngắt đất bạc màu Vĩnh Phúc…Ôi! cái thuở lòng ta yêu Tổ quốcHạnh phúc nào không hạnh phúc đầu tiên?

Ôi, cái buổi sinh thành và tái tạoKhi thiếu súng và khi thì thiếu gạoNhưng phù sa này đẻ ra những Cà Mau thịnh vượng mai sauDẫu là Chúa cũng sinh từ ruột máuTa đẻ ra Đời, sao khỏi những cơn đau

Hãy biết ơn vị muối của đời cho thơ chất mặn!Ôi! thương thay những thế kỷ vắng anh hùngNhững đất nước thiếu người cầm thanh gươm nghìn cân ra trận…Nhà thơ sinh đồng thời với mưa phùn và những buổi hoàng hônCả xứ sở trắng một màu mây trắng!Ai biết mây trên trời buồn hơn hay thơ mặt đất buồn hơn?Chọn thời mà sống chăng? Anh sẽ chọn năm nào đấy nhỉ?Cho tôi sinh ra buổi Đảng dựng xây đờiMắt được thấy dòng sông ra gặp bểTa với mẻ thép gang đầu là đứa trẻ sinh đôiNguyễn Văn Trỗi ra đi còn dạy chúng ta cười…Cho tôi sinh giữa những ngày diệt MỹVóc nhà thơ đứng ngang tầm chiến luỹBên những dũng sĩ đuổi xe tăng ngoài đồng và hạ trực thăng rơi.

Bác vẫn còn đây

Chớ để quân thù nghe ta khóc, ơi emVết thương phải thành sẹo ngay đi mà đánh giặcĐã đau rồi đừng khóc để đau thêmTa còn cả đời ta mà khóc Bác

Bom Mỹ nguỵ tranh thủ phút này để tấn công taPháo đài máu với những bom bảy tấnNguyện thương đau không thành tiếng khóc oàTa đau đấy nhưng giết thù, ta vẫn sẵn

Ta có nước mắt thương đau nhưng ta còn có lửa thương đauGiặc nếm cái chết lúc ta cười, cho chúng nếm thêm ngày ta khócHễ đau nhiều thì dao chém lại càng sâuXuất kích lớn là giữa ngày tang tóc

Hai mươi năm trôi phút giây nào Bác không nghĩ đến miền Nam ?Miền Nam “máu trong máu” và “thịt trong thịt” Bác.

Lá bàng rơi

Năm hết đến nơiLá bầm quá nửaMột đêm em rét dữThì lá bàng anh rơi.

Lá bàng rơi đầy sânSáng phòng ta mở cửaCây trơ những đường gânThời gian đi qua đó.

Hết năm hết năm rồiNhững năm làm ra đờiCâu thơ đang viết dởMà lá bàng cứ rơi.

Cầu nguyện

Hỡi em ban maiTrời trong tinh khiếtGió chưa có lờiMây chưa có vếtAnh là đêm bãoChờ mong em vềCho cơn bão chếtCho lòng nguôi đi.Em là ban maiHàng cây không lờiBầy chim thiêm thiếpLòng người tinh khôi.

Gió lật lá sen hồ

Gió thổi lá sen hồ lật lại phía bên kiaPhía ấy gọi anh vềVề đâu chưa biết nữa?Chỉ biết hồn anh lật lại cùng với gióỞ trong hồn ai đó ném thia lia.

Phía bên này lá sen là cuộc đời quá cũDanh vọng, giấy tờ, bàn tủ…Hoan hô và chửi rủa…Thế mà lật lá sen hồ, bỗng chốc phía bên kia.Bỗng chốc là mùi hương ở bên kia lá,Là ánh trăng ở trong tiếng gió,Là thì thầm ánh sao khuyaTrong cỏ…Gọi anh đi.À quên, chính là gọi anh về.Về quê…Về cái gì như tiền thân mà anh đánh mấtMà lá sen hồ từng che khuất.Rồi lá sen hồ lật lạiCho hồn anh lắng nghe.Nghe… Nghe…Trong khoảnh khắc phút giây nghe hếtSống chết, sống chết…Hai từ ấy như thoi reo, lụa dệtKhông có phía bên nàyKhông có phía bên kia.Phía bên này lá sen là cuộc đời rất tuyệtMà bên ha lá sen cũng là cuộc đờiHồn anh ném thia lia.

Cho em

Anh cho em được những gì?Cho em vầng trăng non sau cành tre ấyCho mùi hương lúa đêm khuyaCho dòng sông nước chảy…Những cái ấy anh không cho thì em không thấyEm yêu nhiều hơn dòng sông nước chảy khi mà anh cho

Đất nước ta

Đất nước gì mà tuổi trong nôi đã phải nhảy lên mình ngựa thép đi đánh giặcĐang cưỡi trâu, chơi cờ lau cũng phải bỏ chơi mà đánh giặcChiếc gối lông nga cũng có âm mưu của giặc trộn vàoYêu mà bị chém rơi đầu vì Mỵ Châu hóa giặc!Cho đến cùng phải hóa Sơn Tinh, Thủy TinhĐánh giặc cùng nhau huy động núi non, lũ lụt vào vòng chiến tình yêuMà cướp một cô Nàng.

Đừng quên

Hỡi ai đi lên phía trước chớ quên sau lưng mình cái hang Pắc Bó

Đi tận cùng năm tháng không quên

Đi khuất lấp vẫn còn nhớ mãi

Đi muôn xa còn quay lại ngoái nhìn.

Qua Điện Biên, Ấp Bắc đừng quên

Vượt sông Hồng, sông Cửu không quên

Đong mùa vàng năm tấn, nào quên

Gặt vạn ngày thắng Mỹ, không quên.

Cả nước mắt, hang này là độc lập

Thay non sông đón Bác buổi ban đầu

Rừng hiền hậu suối khe chất phác

Lịch sử lấy nơi này làm đất chôn rau.

Dù muôn trùng còn cách mũi Cà Mau

Một tấc đất đã là Tổ quốc

Nay có trong tay trời Nam bể Bắc

Dám đâu quên hang nhỏ thuở ban đầu.

Hang mở nước

Ai đi lên phía trước

Chớ quên sau lưng mình

Cái cửa hồng bình minh

Chốn hang sâu mổ nước.

Nay núi sông hiển hách, nhìn đây

Cầm trang thơ rộng khổ nhìn đây

Lên đài cao nhân loại nhìn đây

Say vua Hùng chim Lạc nhìn đây.

Dân tộc rét chưa che Người đủ ấm

Hang đá này Bác đắp chiếc chăn sui

Khớp xương buốt vì hơi rêu lạnh thấm

Giò rừng đừng thổi nữa, gió rừng ơi.

“Cuộc đời cách mạng thật là sang”

Bắt con ốc khe, chặt nõn chuối ngàn

Đây bát cơm ngô qua ngày bệnh yếu

Bác chia cùng dân tộc giữa lầm than.

Lạnh cánh chim đêm nó gọi thù thì

Bác ngủ đi nào, không Bác mệt

Thức đến sáng trời chưa hết việc

Kìa gà rừng đã gáy te te.

Những đêm ấy Bác thức cùng ngọn lửa

Thảo từng trang sử lớn cho đời

Tượng Mác trầm ngâm trong hình thạch nhũ

Dõi từng dòng từng chữ qua vai.

Sử Đảng thân yêu, sử cả loài người

Sử Tổ quốc trong hồn thơ lục bát

Bia Tự Đức, đã một thời mất nước

Lót đường in dòng sử ngày mai.

Mắt Bác trên cao

Trên non cao đã sáng ngời đôi mắt Bác

Không phải mắt Người khi ngắm một vầng trăng hay đọc một câu thơ

Không phải hồ thu hay là gương ngọc

Để khóc cười những số phận riêng ta…

Mà mắt lịch sử giương giữa trời bão táp

Mắt từng ngắm trăm dân tộc quốc gia đi những thế cờ

Những thế non sông. Nay định đoạt

Bước đường trường cách mạng sẽ xông pha.

Mắt thấy rụng các đế quốc sỏ sừng, các triều vua vạn đại

Nhân dân xô trong sức cuộn băng hà,

Thấy Hồng Lĩnh, Trường Sơn vươn vai Phù Đổng lại

Dòng Thương bi ca rồi sẽ hùng ca.

Có phải nhìn bằng mắt đâu, Bác nhìn với trái tim mình

Vô hạn thương yêu, vô hạn cảm tình

Trái tim ấy nghìn năm còn đập mãi

Đâu đời cần nhân ái lại hồi sinh.

Vạn xác máy bay thù hôm nay Người cũng nhìn thấy trước

Mắt mở ra không khép lại bao giờ

Dẫu ta bay đến thiên thể nào chói mắt

Thì cũng trong ánh sáng đường bay của chính Bác Hồ cho.

Ngoảnh về Pắc Bó

Nay ta hồi sinh cho cây chò đại thụ ngàn năm

Nay voi xa về uống lại Bạch Đằng

Nay xẻ vạn ngọn núi che trời làm bước tiến

Chỗ ngất trời là chỗ sẽ hành quân.

Nay múa sạp, xòe hoa với những gót hồng,

Mùa vui sao năm lúa chín thơm đồng

Hạt lúa mới gửi Người đi tuyến lửa

Có câu chèo điệu hát nằm trong.

Nay thế giới bình tâm lắng phương đây một tiếng đàn bầu

Biếc trời Việt Nam chung thuỷ một màu

Hồn ta đấy, bốn nghìn năm thế đấy,

Rót vào lòng, càng lắng lại càng sâu.

Nay… Nay… Nay… Hãy ngoảnh mặt về non cao Pắc Bó

Nghe Lênin giọng suối đang cười

Lắng tiếng suối Bác lại ngồi viết sử

Chương mới: Ngày mai. Dòng mới: Ngày mai.

Vậy là các bạn vừa được tìm hiểu về tiểu sử cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Chế Lan Viên cùng tuyển tập thơ Chế Lan Viên “bất tử” cùng thời gian. Hi vọng, sau khi chia sẻ cùng bài viết bạn có thêm nhiều trải nghiệm khó quên. Cảm ơn các bạn đã đồng hành cùng bài viết. Hẹn gặp lại các bạn trong những bài viết sau !

Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học (wiki), với hơn nửa thế kỷ cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu. Ông là con trai Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, thuộc gia đình nổi tiếng hiếu học. Giáo sư giữ nhiều vai trò quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và đã được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân năm 2010.

Share
Published by
Nguyễn Lân Dũng

Recent Posts

Ký tên hay kí tên đúng chính tả? Nghĩa là gì?

The Poet chia sẻ cách sử dụng ký tên hay kí tên một cách chuẩn…

16 phút ago

Dân dã hay dân giã đúng chính tả? Nghĩa là gì?

Tìm hiểu ý nghĩa của từ dân dã hay dân giã để xác định từ…

1 giờ ago

Cách xử lý nước thải nhà hàng hiệu quả, an toàn

Nguồn nước thải nhà hàng khách sạn Nước thải nhà hàng, khách sạn phát sinh…

1 giờ ago

Hy sinh hay hi sinh đúng chính tả? Nghĩa là gì?

Tìm hiểu hy sinh hay hi sinh là từ đúng chính tả và được sử…

2 giờ ago

5 nguyên nhân tôm lột vỏ không cứng và cách phòng ngừa

5 lý do tôm bóc vỏ không cứng Lý do tôm bóc vỏ không khó…

2 giờ ago

Gãy đàn hay gảy đàn đúng chính tả? Nghĩa là gì?

Gãy đàn hay gảy đàn là từ đúng chính tả? Cùng Cảnh sát chính tả…

3 giờ ago

This website uses cookies.